بررسی مقایسه‎ای وضعیت واریزه‏های درشت چوبی در توده‎های جنگلی دخالت شده و دخالت نشده سری یک جنگل شصت کلاته

با توجه به اهمیت واریزه‎های درشت چوبی در بهره‏وری جنگل این تحقیق با هدف بررسی کمی و کیفی واریزه‎های درشت چوبی و تاثیر آنها بر تجدید حیات و خصوصیات خاک سطحی به‎صورت مقایسه‎ای مابین دو توده دخالت نشده (پارسل 32) و توده دخالت شده (پارسل31 و 33) انجام گرفت. در توده دخالت نشده 33 پلات و در توده دخالت شده 64 پلات ثابت 625 متر مربعی پیاده و اطلاعات مورد نیاز برای تامین اهداف این تحقیق برداشت گردید. واریزه‎های درشت چوبی در 3 دسته افتاده و کنده با 5 کلاس و سرپا با 4 کلاس پوسیدگی بررسی گردید. برای بررسی تجدید حیات تحت تاثیر واریزه‎های درشت چوبی و هم‎چنین بررسی درختان سالمی که تحت تاثیر این واریزه‏ها نبودند پلات های دایره ای به شعاع 5 متر به مرکزیت آنها پیاده شد و فراوانی تجدید حیات در آنها شمارش گردید. علاوه بر این از پلات های پیاده شده برای مطالعه تاثیر واریزه‏ها بر خصوصیات خاک سطحی نمونه خاک گرفته شد. حجم واریزه‎های درشت چوبی در توده دخالت نشده 42/3 مترمکعب در هکتار بود که سهم افتاده 79 درصد، کنده 2 و سرپا 19 درصد بود. گونه راش و پوسیدگی درجه دوم بیشترین حجم واریزه‎های درشت چوبی را در این توده به خود اختصاص دادند. نسبت حجم واریزه‎های درشت چوبی به حجم درختان سرپا 9/5 درصد به دست آمد. در توده دخالت شده حجم کل واریزه‎های درشت چوبی 12/8 متر مکعب در هکتار بود که افتاده با 38 درصد، کنده 34 و سرپا 29 درصد از حجم کل را شامل می‎شود. در این توده نیز راش و پوسیدگی درجه دوم بیشترین سهم را از حجم واریزه‎های درشت چوبی داشتند. نسبت حجم واریزه‎های درشت چوبی به حجم درختان سرپا 3/1 درصد به دست آمد. مقایسه میانگین ها در سطح احتمال 0/05 برای تمامی پارامترهای مورد بررسی با استفاده از نرم افزار spss انجام شد و نتایج نشان داد که دو توده از نظر حجم کل واریزه‎های درشت چوبی دارای تفاوت معنی‏دار بودند. هم‎چنین به جز پوسیدگی درجه دوم حجم واریزه‎های سایر درجات پوسیدگی، حجم واریزه‎های دو گونه راش و انجیلی و حجم کل واریزه‎های درشت چوبی در توده دخالت نشده بیشتر از توده دخالت شده بوده و تفاوت معنی‎داری را نشان دادند. بررسی فراوانی تجدید حیات در هر دو توده نشان دهنده تفاوت معنی داری و بیشتر بودن آن در اطراف واریزه‏ها نسبت به اطراف درختان سالم بود. در اطراف کلاسه‎های مختلف واریزه‏ها تفاوتی مشاهده نشد. در توده دخالت نشده بیشترین تجدید حیات صورت گرفته متعلق به گونه راش بود ولی در توده دخالت شده این مقدار متعلق به گونه خرمندی بود. مقایسه دو توده حاکی از وجود تفاوت معنی‎دار بین آنها و هم‎چنین فراوانی بیشتر تجدید حیات در توده دخالت شده بود. مطالعه تاثیر واریزه‏ها بر رطوبت وزنی، ph و مواد آلی خاک در اطراف آنها و درختان سالم حاکی از وجود تفاوت معنی‎دار از نظر مواد آلی در توده دخالت نشده بود ولی از نظر رطوبت وزنی و ph تفاوت معنی‎داری مشاهده نشد. در توده دخالت شده از نظر مواد آلی و رطوبت وزنی تفاوت‎ها معنی‎دار بوده ولی از نظر ph معنی‎دار نبود. علاوه بر این در 3 پارامتر مورد بررسی بیشترین مقادیر در اطراف واریزه‏ها مشاهده شد. مقایسه دو توده نیز نشان داد از نظر مواد آلی و رطوبت وزنی خاک بین دو توده تفاوت‎ها معنی‎دار بوده ولی ph تفاوت معنی‎داری را نشان نداد. هم‎چنین در این مقایسه بیشترین مقادیر در توده دخالت نشده مشاهده شد. الگوی پراکنش واریزه‎های درشت چوبی با استفاده از نرم افزار sppack در هر سه پارسل به صورت کپه ای به دست آمد. بر اساس نتایج این بررسی و با توجه به این نکته که حداقل 5 درصد از حجم موجودی جنگل را باید واریزه‎های درشت چوبی تشکیل دهند و در توده دخالت شده مورد بررسی کمتر از این مقدار واریزه درشت چوبی وجود داشت، توصیه می‎شود که حجم واریزه‎های درشت چوبی باقیمانده در توده دخالت شده افزایش یابد. هم‎چنین می بایست سطح روشنه‎های باز شده طی عملیات بهره برداری در توده دخالت شده تا حد امکان با سطح روشنه‎های ایجاد شده به صورت طبیعی در توده دخالت نشده یکسان باشد تا این امر باعث افزایش استقرار نهال های گونه‎های اصلی مانند راش و ممرز در توده گردد.